કરબચત માટે પગારમાં કયા ફેરફાર કરી શકાય?

હાલમાં એક સર્વેક્ષણમાં જાણવા મળ્યું હતું કે પગારદાર લોકો બીજાઓ કરતાં ત્રણ ગણો વધારે કરવેરો ભરે છે. કર્મચારીઓના પગારમાં બેઝિક સેલરી, ભથ્થાં, વિશેષ સવલતો, વગેરે હિસ્સા હોય છે. આવામાં કરની બચત કરવી હોય તો પગારના માળખામાં ફેરફાર કરવો જરૂરી બને છે.

ઘણા લોકોને ખબર છે કે કરની બચત કરવા માટે હાઉસ રેન્ટ અલાવન્સ (એચઆરએ)નો ઉપયોગ કરી શકાય છે. ભાડાના ઘરમાં રહેતા લોકો એચઆરએના એક્ઝેમ્પશનનો ઉપયોગ સંપૂર્ણપણે અથવા આંશિકપણે કરી શકે છે. કર્મચારીને મળતું એચઆરએ સંપૂર્ણપણે કરપાત્ર હોય છે. આથી જો કર્મચારી ભાડાના ઘરમાં રહેતો ન હોય તો એણે એચઆરએની સામે કર ભરવો પડે છે. એવી એક સામાન્ય ગેરસમજ છે કે એચઆરએ સિવાય પગારમાં એવો હિસ્સો નથી, જે કરની બચત કરવા માટે ઉપયોગમાં લઈ શકાય. આ લેખમાં આપણે એવા મુદ્દાઓની વાત કરીશું, જે ભાડાના ઘરમાં નહીં રહેતા લોકોને કરની બચત કરવામાં ઉપયોગી થાય.

૧. લીવ ટ્રાવેલ અલાવન્સ (એલટીએ): લાંબા અંતરનો પ્રવાસ કરીને તેના પુરાવા સુપરત કરીને કર્મચારીઓ એલટીએની સામે કરની બચત કરી શકે છે. ચાર વર્ષના ગાળામાં બે વખત તેનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. હાલનો ચાર વર્ષનો સમયગાળો વર્ષ ૨૦૧૮થી ૨૦૨૧નો છે.

૨. એમ્પ્લોયીઝ પ્રોવિડન્ટ ફંડ (ઈપીએફ): કર્મચારીના બેઝિક પગારના ૧૨ ટકા જેટલી રકમ કર્મચારી તથા એટલી જ રકમ માલિક બન્ને ઈપીએફમાં ભરતા હોય છે. માલિકે ભરેલો હિસ્સો સામાન્ય રીતે કોસ્ટ ટુ કંપની (સીટીસી)માં સામેલ હોય છે અને પગારમાં ગણાતો નથી. આમ, એ કરમુક્ત રહે છે. કર્મચારીના હિસ્સા માટેનું ડિડક્શન આવક વેરા ધારાની કલમ ૮૦સી હેઠળ લઈ શકાય છે.

૩. ફૂડ અલાવન્સ: માલિક કામકાજના કલાકો દરમિયાન કર્મચારી માટે ભોજનપાણીની વ્યવસ્થા અથવા પ્રિ-પેઇડ ફૂડ વાઉચર/કૂપનના સ્વરૂપે ફૂડ અલાવન્સ આપતા હોય છે. કર્મચારી દરરોજના બે ટંકના હિસાબે અને કામકાજના ૨૨ દિવસ ગણીને દરેક ટંકના ૫૦ રૂપિયા લેખે ફૂડ અલાવન્સ મેળવી શકે છે. વર્ષે આ રકમ ૨૬,૪૦૦ રૂપિયા થાય છે, જેનું ડિડક્શન લઈ શકાય છે.

૪. લેપટોપ/સ્માર્ટ ફોનની ખરીદી: કર્મચારી સીટીસીના ભાગરૂપે ઑફિસના કામસર લેપટોપ/સ્માર્ટફોન ખીદી શકે છે. આમ, લેપટોપ/સ્માર્ટફોનનો ખર્ચ માલિક પાસેથી રિઇમ્બર્સ કરાવી શકાય છે. તેના માટે કર્મચારીએ એ વસ્તુઓનું બિલ કંપનીમાં જમા કરાવવું પડે છે. માલિક એ ખર્ચને બિઝનેસનો ખર્ચ ગણાવી શકે છે. વ્યવહારુ દૃષ્ટિએ આ બિલ માલિકના નામે હોવું જોઈએ. આવી જ વ્યવસ્થા ટૅબલ, ખુરશી, ઇન્ટરનેટના ખર્ચ, વગેરે માટે પણ થઈ શકે છે.

ઉપરોક્ત લાભ લેવા માટે માલિક અને કર્મચારીએ આપસમાં પગારનું ફ્લેક્સિબલ માળખું નક્કી કરવું પડે છે. આ વાતને એક ઉદાહરણ દ્વારા સમજીએ. ધારો કે, સતીષ કુમારનો પગાર (સીટીસી) વર્ષે ૨૫ લાખ રૂપિયા છે. હાલ એમને ૧૫ લાખ રૂપિયાનો બેઝિક પગાર અને ૧૦ લાખ રૂપિયાનાં વિશેષ ભથ્થાં મળે છે. તેઓ પીપીએફમાં દર વર્ષે ૧.૫ લાખ રૂપિયાનું રોકાણ કરે છે. એમનો વાર્ષિક કરવેરો ૫,૨૧,૮૨૦ રૂપિયા થાય છે.

હવે જો સતીષ કુમાર અહીં જણાવ્યા પ્રમાણેનું માળખું નક્કી કરે તો સારો એવો કરવેરો બચાવી શકે છે. સામાન્ય રીતે બેઝિક પગાર સીટીસીના ૪૦-૫૦ ટકા જેટલો હોય છે. એમના પગારના ૫૦ ટકા ગણીએ તો ૧૨.૫૦ લાખ રૂપિયા થાય. તેમણે પીપીએફમાં રોકાણ કરવાને બદલે એમ્પ્લોઇઝ પ્રોવિડન્ટ ફંડની પસંદગી કરવી જોઈએ, કારણ કે ઈપીએફમાં પીપીએફ કરતાં વધારે વ્યાજ મળે છે. વળી, માલિકનો હિસ્સો પણ કરમુક્ત રહે છે.

બેઝિક પગારના ૧૨ ટકા એટલે કે ૧.૫ લાખ રૂપિયા માલિકનો હિસ્સો થાય. એટલો જ હિસ્સો કર્મચારીનો પોતાનો પણ હોય. એમણે ૨૬,૪૦૦ રૂપિયાની ફૂડ કૂપન પણ લઈ લેવી જોઈએ. સામાન્ય રીતે ઘણા લોકો રજાઓમાં ફરવા જાય છે. સતીષ કુમાર પણ ફરવા જઈને એમના પ્રવાસના પુરાવા અને બિલ એલટીએનો લાભ લેવા માટે સુપરત કરી શકે છે. આ કરમુક્ત આવક ૨૫,૦૦૦ રૂપિયાની હોય છે. આવક વેરા ધારાની કલમ ૧૦(૫) મુજબ તેનું ડિડક્શન લઈ શકાય છે. હવે ધારી લઈએ કે સતીષ કુમારે વર્ષ દરમિયાન એક લાખ રૂપિયાનું લેપટોપ અને ૫૦,૦૦૦ રૂપિયાનો સ્માર્ટફોન ખરીદ્યા. માલિક સાથે નક્કી કરીને તેઓ એનાં ઇનવોઇસ સુપરત કરીને તેનું રિઇમ્બર્સમેન્ટ લઈ શકે છે. બિઝનેસ માટે માલિકે કરેલા ખર્ચ કર્મચારી માટે કરમુક્ત રહે છે. ઉપરોક્ત ડિડક્શન કાઢી લીધા બાદ બચતી ૭,૪૮,૬૦૦ રૂપિયાની સીટીસીની રકમને વિશેષ ભથ્થાં તરીકે લઈ શકાય.

હવે આપણે જૂની અને નવી પદ્ધતિ પ્રમાણેની ગણતરી માંડીએ તો જોઈ શકાય છે કે એમનો કરવેરો ૪,૧૨,૧૮૫ રૂપિયા થાય. આમ, ૧,૦૯,૬૩૫ રૂપિયા કરવેરો ઓછો કપાય.

——–

નીતેશ બુદ્ધદેવ

ચાર્ટર્ડ અકાઉન્ટન્ટ, કરવેરા અને પર્સનલ ફાઇનાન્સ ક્ષેત્રના નિષ્ણાત